Öfke Kontrol Bozukluğu Nedir?

Öfke kontrol bozukluğu, kişinin hoşlanmadığı durumlarla karşılaştığında vücut tarafından devreye sokulan duygulardan birisidir. Evrensel bir duygu olan öfke, haklı durumlarda gösterildiğinde gayet insani ve anlaşılır bir tepkidir. Ancak ani patlamalar halinde veya kontrol edilemeyen şekilde ortaya çıkıyorsa temel duygu olmaktan çıkar ve duygu durum bozukluğuna dönüşür. Öfke kontrol bozukluğu, öfke halinin kontrol edilmediği durumlar için kullanılan bir tür duygu durum bozukluğudur. Temel sebebi beynin ön bölgesinin işlevlerinden biri olan öfke kontrolünün sağlanamaması olarak görülür.

Öfke Krizi Nedir?

Öfke kontrol bozukluğu ani öfke krizlerine, öfke nöbetleri halinde gelen krizlerdir. Kişi bu krizler esnasında öfkesini kontrol edemez. Dolayısıyla öfke krizleri kişinin kendisine ve çevresine zarar verdiği nahoş durumlarla sonuçlanabilir. Ani öfke patlaması hastalığı olarak da tanımlanabilecek öfke krizinin belirtileri şu şekildedir:

• Artan kalp artış hızı,
• Aşırı stres ve gerginlik halleri,
• Çevreye iletişim kurmaktan kaçınma ya da iletişime kapalı olma,
• Kan basıncının yükselmesi,
• Konuşma sesinin giderek yükselmesi,
• Nefes alıp verme fonksiyonunun düzensiz gerçekleşmesi,
• Sabır mevhumu veya sabırsızlık halinin sık gözlemlenmesi,
• Şiddet gösterme eğilimi veya şiddet uygulama hali.

Öfke nöbetleri yetişkinler kadar çocuklar ve ergenler arasında da yaygındır. Bu yaş gruplarında öfke krizleri, temel ihtiyaçlarının karşılanmadığı durumlarda görülebileceği gibi hayal kırıkları nedeniyle de ortaya çıkabilir. Çocuklarda öfke nöbetini ortaya çıkaran diğer nedenler ise istismar, şiddet veya travmalardır.

Öfke Kontrol Bozukluğu Neden Olur?

Fiziksel hastalıklardan psikolojik rahatsızlara; travmalardan yaşam öyküsüne kadar öfke bozuklarının birçok nedeni bulunur. Ancak yapılan araştırmalara göre öfke kontrol bozukluğu temel nedeni çocukluk yıllarına dayanır. Genel olarak en bilinen öfke kontrol bozukluğunun nedenleri şu şekildedir:

• Bazı fiziksel rahatsızlıklar (şeker gibi),
• Çocukluk ve ergenlik yıllarında yaşanan her türlü istismar (taciz),
• Çocukluk yıllarında zorlu çevresel faktörler (diğer çocuklar tarafından dışlanma, alaya alınma vs.),
• Ebeveynlerin uç karakterleri (Bir ebeveynin çok baskın diğerinin çok pasif bir karaktere sahip olması gibi),
• Epileptik karakter (Epilepsi gibi beyin hastalıkları),
• Genetik faktörler,
• Mutluluk salgılayan serotonin hormonunun yeterli seviyede çalışmaması,
• Öfke kontrolünden sorumlu beynin ön bölgesinin hasar alması,
• Saldırganlığın üst düzey olduğu medya yapımların izlenmesi (özellikle çocukluk ve ergenlik yıllarında bu durum çoğu zaman özenti ile sonuçlanmaktadır),
• Sıkça şiddete şahit olma ya da çocukluk yıllarında her türlü şiddete (psikolojik, fiziksel veya cinsel) uğrama.

Öfke Kontrol Bozukluğunu Nasıl Kontrol Altına Alırız?

Öfkeyi kontrol altına almanın yolları olsa da temel olan tedaviye yatkınlıktır. Yani öfke kontrolsüzlüğünün bir rahatsızlık olduğu kabul edilmeli ve tedaviye açık olunmalıdır. Tedavi yöntemine ek olarak kullanılabilecek pratik yöntemlerle öfke anında kişinin kendisini rahatlatması mümkündür:

• Derin nefesler alıp vermek,
• Kişinin kendisini derinlemesine dinlemesi (neden öfkelenildiği, öfkelenecek somut bir neden olup olmadığı sorularına cevap aranması),
• Öfke duygusunu sözlü olarak paylaşmak, konuşmak ve içe atmamak,
• Öfkeye neden olan durum ve kişilerden uzaklaşmak,
• Su içmek (su içmek kişinin düşünmesi için ona zaman tanır ve rahat bir nefes almayı sağlar).

Öfke Kontrolü Bozukluğu İçin Hangi Doktora Gidilir?

Bir duygu bozum hali olan öfke bozuklukları, diğer duygu bozuklukları gibi psikolojik tedavi süreçlerini kapsar. Tedavi süreci kişinin motivasyonuna ve çabasına göre değişiklik gösterir. Genel olarak psikoterapi yöntemlerinin kullanıldığı tedavi sürecinde uzman bir psikolog ya da psikiyatriste başvurulmalıdır. Öfke kontrol bozukluğu tedavisi esnasında uzmanın gerekli gördüğü durumlarda çeşitli ilaçlar kullanılabilir.  

Ergenlerde Öfke Kontrolü Bozukluğu Tedavisi

Öfke kontrol bozuklukları her yaş grubunda gözlenebilen bir rahatsızlıktır. 2 yaşındaki bir çocuk, 15 yaşındaki bir ergen veya 50 yaşındaki bir yetişkin öfke nöbetleri geçirebilir. Ergenlerde öfke kontrolü kendilerinde yaşanan değişiklikleri kabul edemedikleri için daha olağan ve sık gözlenir. Ergenlik çağında yaşanan öfke kontrol bozukluğu için tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi bir psikolog ya da psikiyatriste danışılmalıdır. Bu çağlarda yaşanabilecek sinirlilik hallerinde aile çocuğu ile iletişim kurmayı kesmemeli ve çeşitli terapi yöntemlerinden yararlanmalıdır.